İstanbul Borsası 2014’te De Yabancıya Çalıştı

CHP İstanbul Milletvekili Umut Oran Borsa İstanbul’un 2014’te de yabancılara çalıştığını ve 37 milyar TL’lik kârın bu şekilde yurt dışına çıkartıldığını, sadece ABD’lilerin dahi borsanın yüzde 10,5’ine sahip olduğunu söyledi.

Umut Oran
Ekonomi Basın Açıklaması
11.01.2015

YABANCILAR BORSA’DA BİR YILDA NET 37 MİLYAR KAZANDI… 

AKP MEYDANLARDA LOBİ DİYE ATTI TUTTU, AMA “FAİZ LOBİSİ” BORSADA KÂRI KAPTI KAÇTI

Türkiye ekonomisinin adeta çakıldığı 2014’te tüm kesimler kan kaybederken yabancının Borsa’daki tatlı kârı devam etti. İstanbul Borsası’nda yine yabancı çaldı yabancı oynadı: Yine İstanbul’da kazanıp, New York’ta, Londra’da şampanya patlattılar… 

Borsada geçen yıl yerli yatırımcı sayısı azaldı, yabancı yatırımcı arttı. Portföyünü bir yılda net 37 milyar lira büyüterek 159 milyara çıkaran 9.895 yabancı BIST’in yüzde 64’üne sahip oldu. 1 milyonu aşkın yerli yatırımcının payı ise sadece yüzde 36. ABD’liler tek başına Borsa’nın beşte birini kontrol ediyor. 

BIST’te 4.1 milyar lirası bulunan Cayman Adaları menşeli 126 yatırımcının mahiyeti açıklanmalıdır. Bunların kaçı, bu tür vergi cennetlerinde paravan şirket kurarak kara para aklayan “bıyıklı yabancılar” kategorisinde yer alıyor? 

Türkiye ekonomisinin adeta çakıldığı 2014 yılında işçi, memur, emekli, çiftçi, sanayici tüm kesimler hızla kan kaybederken, yabancılar İstanbul Borsası’nda kârını katlamaya devam etti. Borsa, 2014 yılında da yabancıya çalıştı. Bir avuç yabancı yatırımcı geçen yıl İstanbul Borsası’nda net 37 milyar lira kazandı.

Borsa İstanbul’da (BIST) hisse senedi portföyü bulunan yerli yatırımcı sayısı geçen yıl net 35 bin 380 kişi daha azalarak 1 milyon 65 bin 473’e geriledi. Borsa’nın büyük bölümünü kontrol eden az sayıdaki yabancı yatırımcılar ise net 327 kişi ile artışını sürdürerek 9 bin 895’e ulaştı. Borsa’da yerli yatırımcıların hisse senedi portföyünün değeri yüzde 22.8 oranında bir büyüme ile 89.7 milyar lira olurken; yabancı yatırımcıların toplam portföy büyüklüğü yüzde 30.3 oranında net 37 milyar liralık bir artışla 159.2 milyar liraya kadar ulaştı.

Yabancıların, BIST’te 2013 sonu itibariyle yüzde 62.6 olan payı, 2014 sonunda yüzde 64’e yükseldi. Yabancı yatırımcı başına ortalama 16.1 milyon TL’lik portföy büyüklüğüne karşılık, yerli yatırımcıların ortalama portföy büyüklüğü sadece 84 bin TL düzeyinde bulunuyor.

Amerikalılar Borsa’nın beşte birine sahip…

BIST’te işlem gören hisse senetlerinin 53.1 milyar lira ile yüzde 21.3’ü 1.350 ABD’li yatırımcıya ait bulunuyor. Buna göre ABD’li yatırımcılar tek başına Borsa’nın beşte birini kontrol ediyor. 2014 sonu itibariyle 491 İngiliz 26.1 milyar TL ile Borsa’nın yüzde 10.5’ine Lüksemburglu 319 yatırımcı da 10.1 milyar lira ile yüzde 4’üne sahip durumda. Buna göre sayıları 2 bin dolayındaki bu 3 ülke yatırımcıları Borsa’nın üçte birden fazlasını kontrol ediyor. Borsa’da 125 Hollandalının 6.4 milyar, 174 İrlandalı yatırımcının 6 milyar, Singapurlu 10 yatırımcının 5 milyar, Norveçli 26 yatırımcının da 4.9 milyar liralık portföyü bulunuyor.

Cayman Adalarının 4.1 milyar liralık portföyü kime ait?

Borsa’da Cayman Adaları menşeli 126 yatırımcıya ait 4.1 milyar liralık portföy dikkat çekiyor. Kara paracıların, paralarını aklayarak ekonomiye sokmak için tercih ettikleri vergi cennetleri ve offshore merkezlerinin başında gelen Cayman Adaları menşeli bu yatırımcıların mahiyeti açıklamaya muhtaçtır. Söz konusu yatırımcılar Borsamızın yaklaşık yüzde 2’sine sahip durumdadır. Bu 126 yatırımcıdan kaçı, bu tür yerlerde kurdukları paravan şirketler üzerinden kara para aklayan “bıyıklı yabancılar” kategorisinde yer almaktadır?

Borsa’da ülkelere göre yatırımcı sıralamasında daha sonra toplam 3.6 milyar liralık portföyle 71 Fransız ve 3.3 milyar liralık yatırımla 41 Yunan yatırımcı geliyor. İlk on ülke yatırımcılarının Borsa’daki payı yüzde 50’ye varıyor.

Ekonomi çakılırken, Borsa yükseliyor…

Hükümetin yüzde 3’lük zamlara mahkum ettiği işçi, memur, emekliye; yoksul halk kitlelerine, Borsa performansı üzerinden ekonominin iyi yönetildiği algısı işleniyor. Kredi kartı borcunu ödeyemeyip kara listeye giren, evine ekmek götürmekte zorlanan gariban vatandaşımız, Borsa yükseldikçe, hükümetin ekonomide başarılı olduğu algısına kapılıyor. Bu yanlış algı, AKP’nin yolsuzlukları ve yaptığı tüm yanlışlar için adeta hafifletici sebep oluyor.

Oysa ne yazık ki Borsa’da yükseliş, Türkiye ekonomisinin iyi yolda olduğu anlamına gelmiyor. Çünkü tüm göstergeler 2014’te ekonominin çakıldığını, tüm kesimlerin kan kaybettiğini gösteriyor.

Borsa’da dönen para, kısa vadeli spekülatif yabancı sermayedir, yani sıcak paradır. Sıcak paracılar nerede yüksek faiz ve tatlı kâr varsa oraya yönelir, amacı vur-kaçtır. Bunun reel ekonomiye; üretime, yatırıma, istihdama bir faydası yoktur. Aksine, parayla para kazanıp bunu ülkesine transfer eder, yani bulunduğu ekonominin kanını emer. Hayali “faiz lobisi” yaratıp ona savaş açanlar, gerçekte 12 yılda Türkiye’yi sıcak paracıların istismar arenasına çevirdiler. Şimdi Fed’in beklenen faiz artırım ile sıcak para akımları tersine dönecektir. ABD’nin faiz artırması demek, yabancı yatırımcının Borsa portföyünü satıp parasını götürmesi, yani Türkiye’den sıcak para çıkması demektir. Bu da Borsa’yı tepetaklak edecek, dövizi fırlatacak bir gelişmedir.

Borsa yükselse de düşse de işçiye, memura, dar gelirli vatandaşa doğrudan bir etkisi yoktur.

AKP döneminde Borsa’nın yükselişi, ekonomimizin performansını değil, sadece İstanbul’a tezgâhı kuran yabancıların tatlı kâr mekanizmasını göstermektedir. Hiçbir ülkede mümkün olmayan oranlarda getiriyi Türkiye’den elde eden yabancı yatırımcılar, bunu New York, Londra gibi merkezlerinde şampanya patlatarak kutluyorlar. Yani Borsa’da yabancı alıp satıyor, el kazanıyor. Bize ise sadece “Borsamız yükseliyor-ekonomimiz iyi yolda” şeklindeki boş avuntusu kalıyor.

Ek (Tablolar):
BIST’te yatırımcı sayısı ve portföy gelişimi

BIST’teki yabancı yatırımcılarda ilk 10 ülke (Aralık 2014)

Basın Açıklaması:
STANBUL-BORSASI-2014TE-DE-YABANCIYA-CALISTI-2